Oudejaarsdag is van oudsher een dag om terug te kijken naar wat er gebeurd is het afgelopen jaar. We kijken terug op blijde-  en verdrietige momenten; wereldwijd, op plaatselijk niveau of in ons persoonlijk leven. Vanmiddag zijn we hier in de toren bij elkaar gekomen om onze dierbaren, die het afgelopen jaar zijn overleden, te herdenken. We noemen hier hun namen …

Binnen de Joodse traditie leeft de gedachte: Wanneer een naam niet meer wordt genoemd, wie niet meer voortleeft in de herinnering van mensen, die bestaat niet meer. Een overledene is pas echt dood, als hij of zij vergeten wordt. Als zijn of haar naam niet meer wordt genoemd.

Als zijn of haar naam niemand meer iets zegt. Daarom zijn er de vele gedenktekens ter nagedachtenis aan de WOII, met daarop de namen van de mensen die overleden zijn, zo belangrijk.

Ook leeft er de gewoonte: Als men een graf bezoekt wordt er een steentje op gelegd uit respect voor de overledene. Door iets blijvends achter te laten op het graf, is te zien dat er iemand bij het graf is geweest en dat de overledene er nog steeds toe doet.

Bram Vermeulen schreef en zong:

Ik heb een steen verlegd,
in een rivier op aarde.
Nu weet ik dat ik nooit zal zijn vergeten.
Ik leverde bewijs van mijn bestaan.
Omdat, door het verleggen van die ene steen,
de stroom nooit meer dezelfde weg zal gaan.

Een naam geeft een mens een gezicht. Een naam is zo belangrijk.

Want we herkennen het wel denk ik, dat zolang de naam van de overledene nog wordt genoemd, is het alsof hij of zij er toch nog is, er nog bij hoort.

Het kan ontzettend pijn doen, wanneer mensen die op bezoek komen niet spreken over de overledene. Vaak zijn zij bang voor de reacties die het kan oproepen bij nabestaanden, ze zijn bang dat je het niet aankunt.

Men meent dat na een jaar of langer, het ergste nu wel voorbij is, het leven gaat immers door. Vaak weten ze niet goed raad met hun eigen gevoelens, of vinden het misschien zelf niet zo belangrijk. Terwijl het voor de nabestaande zo goed kan doen om herinneringen op te halen, om juist wel te praten over hem of haar die overleden is.

En als het niet lukt of je wilt het juist niet, kun je dat ook zelf aangeven.

Maar vaak vullen we het zelf al voor die ander in: hij of zij zal het wel niet zo makkelijk vinden, als ik er over begin, dus laat ik er maar niet over beginnen.

Ook in het dagelijks leven, merken we ook hoe belangrijk een naam voor ons is.

Het doet je goed, wanneer iemand jouw naam nog weet, ook al heb je elkaar maar vluchtig ontmoet. Want het is niet fijn, wanneer iemand onze naam vergeten is, of nog erger: dat je een nummer bent geworden in het bureaucratische systeem.

Vanmiddag zijn we bij elkaar gekomen om troost te zoeken bij elkaar en naar elkaar om te zien. Wanneer we zo de namen van onze overleden dierbaren op gaan noemen, dan geven wij hiermee bewijs van hun bestaan. Door hun naam te zeggen, zeggen wij: dit was hij, dit was zij …

En naast dat we deze namen noemen mogen we een kaars aansteken. Vandaag laten we aan elkaar merken: hun leven deed ertoe en ons verdriet doet er toe, het mag er zijn.

Wanneer je van elkaar gehouden hebt, zijn tranen parels van liefde …

Dat we van onze geliefden mogen zeggen:

Hij of zij heeft een steen verlegd,
in een rivier op aarde.
Het water gaat er anders dan voorheen.
De stroom van een rivier, hou je niet tegen
het water vindt er altijd een weg omheen.
Misschien eens gevuld, door sneeuw en regen,
neemt de rivier de kiezel van hem of haar met zich mee.
Om hem, dan glad, en rond gesleten,
te laten rusten in de luwte van de zee.

Jannie van den Berg