Holocaustmonument 'Levenslicht' onthuld in Grote Toren in Gorinchem
Algemeen Dagblad Rivierenland, Rozemarijn van der Stelt, publicatie 26 januari 2020
De Grote Toren in Gorinchem stroomt langzaam vol met mensen. Ze vormen een kring rondom een cirkel gevuld met kleine stenen. Het zachte geroezemoes stompt af als de klok 13:00 uur slaat en Burgemeester Reinie Mellisant de stekker in het stopcontact steekt. Vandaag wordt het Holocaustmonument 'Levenslicht' onthult.
,,Door stil te staan bij het levenslicht, blijft de herinnering aan de slachtoffers levend," licht Mellisant in haar toespraak alvorens de onthulling toe. Het monument bestaat uit stenen die om de paar seconden worden verlicht. Het licht staat voor de adem die de slachtoffers voort laat leven. De stenen zijn gebaseerd op een Joodse traditie, waar steentjes worden achterlaten op een graf om de overledene te herdenken.
Veel toeschouwers zijn naar de toren gekomen om het monument te bekijken. ,,Mijn moeder heeft de oorlog meegemaakt, maar kan niet meer lopen," vertelt een bezoeker. ,,Daarom ben ik hier vandaag om dit later aan haar te kunnen vertellen. Het is belangrijk om dit verhaal door te geven en de holocaust niet te vergeten."
Ook Jacob de Leeuw is samen met zijn gezin aanwezig bij de onthulling. ,,Ik vind het vooral mooi hoe goed dit monument is uitgedacht," vertelt De Leeuw. Het gezin heeft het concentratiekamp Auschwitz bezocht waar elke dinsdag de namen van overledenen worden voorgelezen. ,,Daar hoorden we ook onze eigen familienaam ook voorbij komen. Dan komt het leed wel heel dichtbij."
75 jaar vrijheid
Het monument, gemaakt door kunstenaar Daan Roosegaarde, is op verschillende plekken in het land te vinden. De aanleiding is de herdenking aan 75 jaar vrijheid en de bevrijding van concentratie- en vernietigingskamp Auschwitz op 27 januari 1945.
Het doel van het monument is om mensen ervan bewust te maken dat er tijdens de Tweede Wereldoorlog in heel Nederland Joden, Roma en Sinti woonden die plaatsgenoten of buren waren. Met 104.000 lichtgevende stenen, gelijk aan het aantal slachtoffers, staat het monument symbool voor de impact van de holocaust. De stenen zijn verdeeld over 170 gemeenten. In Gorinchem zijn destijds 70 joodse inwoners weggevoerd en vermoord.
Het monument is morgen van 13.00 uur tot 17.00 uur en maandag van 10.00 uur tot 17.00 uur te bezoeken. In Leerdam wordt morgen op het Dr. Reilinghplein een ander deel van het monument onthult, in Woudrichem is het al te bezichtigen.
Van Ademend Levenslicht naar Gorcumse Synagoge
GP-buro
Bij de onthulling zaterdag legde burgemeester Reinie Melissant uit dat om de paar seconden een UV-licht aan en uit gaat, waardoor de stenen telkens even oplichting, ademen in licht, de herinnering aan slachtoffers levend houden. Vanuit Gorinchem zijn geen Roma of Sinti gedeporteerd, wel 68 Joodse mensen. Van de Joodse gemeenschap is niets meer over en dat is bij dit monument goed voelbaar. De stilte juist door de afwezigheid van stadgenoten. De 'ademhaling'. Het besef dat er zo veel mensen zijn gevallen voor de vrijheid die wij al 75 jaar genieten!
Na de onthulling van het kunstwerk trok stadsgids Dick Bosch er met een grote groep op uit langs plaatsen van belang tijdens de Tweede Wereldoorlog. Veel is er niet meer en ook de sporen van de Joodse bevolkingsgroep lijken volledig uitgewist. Zeker, er zijn de laatste jaren verscheidene 'Stolpersteine' in straten gelegd, die aangeven waar Joodse families woonden. Maar van de synagoge is nergens geen spoor te bekennen. Toch zijn er wel enkele resten bewaard. De historische vereniging Oud Gorcum heeft, voor zover ik weet, enkele ramen uit de synagoge en ook de zwaar gehavende windvaan ligt in depot. Beschoten en door brand zwart geblakerd. Als één ding boekdelen spreekt, is dit het wel! Het verdient een vaste plek in de collectie van het Gorcums Museum, samen met het aangrijpende dagboek van de Gorcumse Esther van Vriesland.
Zie ook video: